Rezultatet e Vrojtimit të Aktivitetit Kreditues për tremujorin e parë të vitit 2018 tregojnë se standardet e kredisë janë shtrënguar si për bizneset, ashtu edhe për individët . Sipas madhësisë së biznesit vihet re se shtrëngimi i standardeve të kreditimit ka qenë i dukshëm në segmentin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, ndërkohë që për ndërmarrjet e mëdha standardet janë raportuar thuajse të pandryshuara. Për individët standardet e kredisë janë raportuar të shtrënguara, si në segmentin e kredisë për blerje banese, ashtu edhe për kredinë konsumatore.
Faktorët që kanë ndikuar në shtrëngimin e standardeve për kredinë dhënë bizneseve janë problemet specifike të sektorit, mjaftueshmëria e kapitalit, situata e perceptuar makroekonomike, si edhe huatë me probleme. Ndërkohë, i vetmi faktor i raportuar në kahun lehtësues të standardeve të bankave për kredinë ndaj bizneseve ka qenë konkurrenca në tregun bankar.
Përsa i përket kredisë dhënë individëve, faktorët kryesorë me ndikim në shtrëngimin e standardeve rezultuan gjendja financiare e individëve dhe zhvillimet në tregun e pasurive të paluajtshme. Në kahun lehtësues të standardeve të kreditimit për këtë segment kanë ndikuar mjaftueshmëria e kapitalit, niveli i likuiditetit, si dhe konkurrenca në sistemin bankar.
Shtrëngimi i standardeve për kredinë dhënë bizneseve në tremujorin e parë të vitit 2018, sipas raportimit të bankave, është mundësuar nëpërmjet kërkesave më të larta për kolateral, si edhe nga zgjerimi i marzheve të aplikuara mbi kreditë me rrezik. Nga ana tjetër, në kahun lehtësues të kushteve për miratimin e kredisë ndaj bizneseve ka ndikuar zvogëlimi i marzhit mesatar. Për individët lehtësimi i kushteve të kredisë u zbatua kryesisht nëpërmjet ngushtimit të marzhit mesatar për kreditë, rritjes së raportit të këstit ndaj të ardhurave, si edhe zgjerimit të madhësisë së kredisë. I vetmi faktor nëpërmjet të cilit janë shtrënguar kushtet e kreditimit për individët është raportuar kërkesa më e lartë për kolateral.
Kërkesa për kredi e bizneseve në tremujorin e parë të vitit 2018 është raportuar më e lartë si në segmentin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, ashtu edhe për ndërmarrjet e mëdha. Gjithashtu, edhe kërkesa e individëve për kredi ka rezultuar në rritje në të dyja segmentet, si për kredinë konsumatore, ashtu edhe për kredinë hipotekare.
Në tremujorin e dytë të vitit 2018, bankat presin shtrëngim të standardeve të kreditimit si për bizneset, ashtu edhe për individët. Kërkesa për kredi nga ana tjetër, pritet të jetë më e lartë si për bizneset ashtu edhe për individët.
Kredia për biznese
Standardet e kredisë dhënë bizneseve në tremujorin parë të vitit 2018 janë shtrënguar për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, ndërkohë që për ndërmarrjet e mëdha ato janë raportuar thuajse të pandryshuara. Në tremujorin e dytë të këtij viti bankat presin që standardet e kreditimit të shtrëngohen në segmentin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, ndërkohë që për ndërmarrjet e mëdha pritet të mbeten thuajse të pandryshuara nga tremujori i parë.
Sipas qëllimit të përdorimit të kredisë së bizneseve, standardet kanë mbetur të pandryshuara nga tremujori i fundit i vitit 2017, si për kreditë për kapital qarkullues, ashtu edhe për investime. Tabloja e standardeve të kreditimit për këto kredi pritet të mbetet thuajse e pandryshuar dhe në tremujorin e dytë të vitit.
Gjatë tremujorit të parë të vitit 2018, faktorët me ndikim shtrëngues në standardet e kredisë për biznese ishin problemet specifike të sektorit, ku vepron biznesi, perceptimi i bankave mbi situatën makroekonomike, kreditë me probleme, si edhe mjaftueshmëria e kapitalit (Grafiku 2). Konkurrenca në tregun bankar rezultoi si faktori i vetëm me ndikim pozitiv në lehtësimin e standardeve të kredisë për bizneset gjatë këtij tremujori.
Kushtet për miratimin e kredisë. Në tremujorin e parë të vitit 2018, standardet e kreditimit janë shtrënguar kryesisht nëpërmjet marzheve më të larta për kreditë me rrezik, si dhe rritjes së kërkesave për kolateral. Nga ana tjetër, lehtësimi i standardeve të kreditimit të bizneseve u realizua nëpërmjet uljes së marzhit mesatar.
Kërkesa e bizneseve për kredi u raportua nga bankat më e lartë se në tremujorin paraardhës, e mbështetur si nga segmenti i ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, ashtu edhe ai i ndërmarrjeve të mëdha. Sipas qëllimit të përdorimit, në tremujorin e parë të këtij viti bizneset kanë shfaqur kërkesë më të lartë si për kredinë për kapital qarkullues, ashtu edhe për kredinë për investime (Grafiku 4). Në tremujorin e dytë, bankat presin që kërkesa për kredi të jetë më e lartë si për ndërmarrjet e vogla e të mesme, ashtu edhe për ato të mëdha.
Faktorët që kanë ndikuar kërkesën. Bankat raportojnë se kërkesa për kredi nga ana e bizneseve është mbështetur pothuajse nga të gjithë faktorët, të lidhura si me nevojën për financimin e investimeve apo kapitalit qarkullues, ashtu edhe me përdorimin më të ulët të burimeve alternative të financimit, kushtet e përmirësuara të kreditimit dhe situatën e perceptuar makroekonomike.
Kredia për individë
Standardet e kredisë për individë. Në tremujorin e parë të vitit 2018, standardet e kreditimit për individët u raportuan të shtrënguara, si për kredinë për blerje banese, ashtu edhe për kredinë për konsum. Standardet e kreditimit priten të mbeten të shtrënguara edhe në tremujorin e dytë të vitit, si për kredinë për blerje banese, ashtu edhe atë për financimin e konsumit.
Faktorët që kanë ndikuar në shtrëngimin e standardeve të kredisë dhënë për individë ishin gjendja financiare e individëve, situata në tregun e pasurive të paluajtshme, si edhe kreditë me probleme. Nga ana tjetër, niveli i likuiditetit, mjaftueshmëria e kapitalit të bankave dhe konkurrenca në sektorin bankar kanë vepruar në kahun lehtësues të standardeve të kreditimit edhe për këtë tremujor.
Kushtet për miratimin e kredisë për individët janë lehtësuar nëpërmjet ngushtimit të marzhit mesatar si edhe në një masë më të vogël, nga rritja e raportit të këstit ndaj të ardhurave dhe shtimit të madhësisë së kredisë. Në kahun shtrëngues të kushteve në miratimin e kredisë për individët ka vepruar vetëm rritja e kërkesave për kolateral.
Kërkesa për kredi nga individët në tremujorin e parë të vitit 2018 është raportuar më e lartë, e mbështetur si nga kërkesa për kredi për blerje banese, ashtu edhe nga kërkesa për kredi konsumatore. Kërkesa për kredi pritet të jetë në rritje edhe në tremujorin e ardhshëm.
Pritjet për aktivitetin kreditues sipas monedhës. Në tremujorin e dytë të vitit 2018, bankat presin një ngadalësim të aktivitetit kreditues, si në monedhën vendase ashtu edhe atë të huaj. Për të njëjtin tremujor normat e interesit të kredisë priten më të larta, si në lekë ashtu edhe në valutë.