Çfarë ndodh kur një shoqëri që vlerëson imazhin mbi substancën takohet me një medium të dominuar nga i pari?
Nga Deada Hyka
Unë jam 30 vjeç ndërsa po shkruaj. Ata të moshës sime kanë lindur në një kohë unike; ne jemi disa nga të fundit që kemi jetuar në një botë pa telefona celularë, media sociale ose internet për vitet e para të jetës. Interneti ka ekzistuar kur kam lindur, por ajo që mbaj mend për të është shkëputur thellësisht nga ajo që di tani, e shitur ashtu siç ishte për mua në shkollën e mesme, si një burim i informacionit por plot me viruse dhe spam.
Mbaj mend shumë ligjërata nga shkolla e mesme gjatë të cilave ne ishim të akorduar nga “ekspertë” të cilët më shumë merreshin me rreziqet sesa me atë që Interneti kishte fuqinë të bëhej. Kjo nuk ishte krejt e pazakontë; këshilla nga jo-ekspertë është pothuajse gjithçka që mbaj mend nga ato vite – këshilla në internet, këshilla për seksin, këshilla për ilaçet, të gjitha këto nuk kishin nuanca që do të pikturonin një pamje të saktë. Aksesi në shtëpi në ato vite ishte i ulët , ndërsa pjesa më e madhe e jona frekuentonte internet-kafetë, atë që të rinjtë e sotëm nuk e njohin.
Ndërsa u rritëm, e kundërta e asaj që mendohej në ato vite, u bë e vërtetë: këshillat u zhvendosën nga mënyra se si të mos mbetemi prapa me aksesin në interent dhe se si të përparojmë. Të gjithë- këshilltarët, mësuesit, prindërit, familja – na përhapën mënyra se si të dukeshim krijues, të zgjuar, të apasionuar pas gjithë atyre fjalëve të tjera të adhuruara nga njerëzit, të aftë për të shpërfillur rolin e rastësisë në përcaktimin e rezultateve. Ironia këtu është e qartë: ne nuk ishim aq shumë të frymëzuar për t’u bërë krijues pasi u përballëm me dy situata dhe jetuam dy të tilla përgjatë rinisë.
Ishte thjesht ekonomi: në një shoqëri po aq masive dhe komplekse sa e jona, institucione që mbështeten në vettingun e talentit më të mirë – kolegje, kompani, banka – përdorin sinjale të realitetit, në krahasim me vetë realitetin, për të përcaktuar se kush e bën prerjen.
Që ne do të ishim të talentuar në Instagram pas vitesh të kushtëzuar, por që kaluam te një sferë e re, që për theksojmë dukjen, duket si një situatë pothuajse poetike.
Nëse i gjithë obsesioni me internetin ishte një dinamit, atëherë Instagram-i ishte shkëndija në fund të siguresave.
E vërteta, pra, është kjo: brezi ynë (dhe sidomos të tjerë pas nesh) u ngrit me një kuptim se imazhi që ne portretizojmë ka më shumë rëndësi sesa kush ishim në të vërtetë. Ne e besuam këtë, jo nga ndonjë propagandë keqdashëse, e imponuar nga jashtë, por sepse ishte vërtet e vërtetë. Rezultati ishte që ti kurrë nuk investove në atë që pëlqeje në të vërtetë, jo të influencuar nga të tjerët. Ke luajtur sporte për të provuar se ishe konkurrues. More orë mësimi ekstra për të marrë nota më të mira. More pjesë në aktivitete jashtëshkollore sepse nëse nuk do të kishte, do të kishte më shumë kuti boshe në kohën tënde, sesa do të kishte në ato të konkurrentëve suaj (bashkëmoshatarët kryesisht). Udhëtimet në pjesët e ndryshme të botës ishin ‘creme de la crème’: dëshmi e vetëmohimit tuaj dhe e botës, të gjitha menjëherë, me përfitimin të të qenit tema bisede për shitje mendjeje dhe diferencim i atyre që nuk e bëjnë dot. Jeta nuk ishte gjë tjetër veçse një obsesion me dukjen, e domosdoshme nga kompleksiteti i modernitetit. Për një kohë, nuk dukej sikur gjërat mund të përkeqësohen.
Pastaj erdhi në Instagram-i…
Se ne ishim të talentuar në Instagram pas vitesh të kushtëzuara për të theksuar pamjen. Ishte pothuajse poetike. Më shumë se kaq, Instagram është një pasqyrim i faktit që më shumë po theksohet një imazh që ju portretizoni sesa karakteri juaj aktual.
Instagram është ndërtuar për botën tonë të dukjes, të mburrjes, të fiksimit nga interneti. Biznesi i saj, në fund të fundit, është i nxitur nga angazhimi yt, koha që kalon, dhe për shkak se angazhimi është kuptuar mirë se gërryhet nga prania e nuancës dhe thelbësores- dy tipare që janë të rëndësishme për një kuptim të plotë të ndonjë gjëje – Instagram nuk promovon këtë. Në vend të kësaj, platforma është e mbushur me meme: të vërteta të thjeshta që ilustrohen, aq lehtë sa konsumohen.
Kjo nuk do të thotë se kemi dashur sipërfaqësi; në fakt, unë mendoj se e kundërta është e vërtetë. Ne dëshirojmë thellësi, por nuk do ta marrim në Instagram; natyra e tij nuk e lejon atë. Kjo është një pjesë e masazhit në Instagram, tërësia e të cilit është, akoma, e panjohur. Është ajo që ndodh kur një shoqëri me një epërsi për dukjen, takon një medium të mbizotëruar prej tij; është ajo që ndodh kur shkopi i dinamitit, i përgatitur, me vite – plotëson shkëndijën. Pasoja është një amplifikim drastik i shoqërisë me bazë internetin, ajo që moderniteti na ka detyruar të bëhemi. Nëse ne nuk ishim një ‘klasë dukjeje’, sigurisht që jemi tani.
Në vitin 1967, McLuhan botoi librin e tij të dytë me titullin e synuar”Mediumi është mesazhi”. Sidoqoftë, si një çmenduri, titulli i synuar u shtyp gabimisht dhe doli në treg “Mediumi është Masazhi”. McLuhan – ekscentrik siç ishte, e deshi gabimin dhe zgjodhi ta mbante. Ai e gjeti të përshtatshme, duke pasur parasysh që ai besonte se çdo shoqëri e masazhuar e mesme, duke e punuar atë, duke mos lënë asnjë pjesë të paprekur ose të pa lëvizur. Po të ishte gjallë sot, McLuhan do të kishte parë një rritje të përplasjeve fatale nga ngarja e shpërqendruar e internetit.
McLuhan e njohu këtë të vërtetë: një ndryshim në mesazhet e dërguara përmes një mediumi është në të vërtetë, një përpjekje për të ndikuar në masazhin e mediumit.
Për të qenë e qartë, Instagram nuk është përgjegjës për krijimin e kësaj klase dukjeje – ajo kishte nisur shumë më herët tashmë, kur shoqëria kuptoi se ishte më efikase të mbështetesh në sinjalet e realitetit sesa vetë realiteti. Por Instagram është sigurisht mediumi që i shton më shumë karburant zjarrit. Duke pasur parasysh që braktisja e një platforme është shumë më e mundshme sesa e shoqërisë; E para, qartësisht, është arma jonë më e mirë kundër përkushtimit të vazhdueshëm të shoqërisë në një ‘klasë dukjeje.’
/REDAKSIA SHQIP.AL
